Sabtu, 22 Agustus 2009

pidato bahasa bali

Pangaksama ngulun mareng hyang guruning sastra

Om Swastyastu...

pangayu bagia aturang titiang majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, sangkaning sih asung kerta wara nugraha ida titiang prasida ngawedarang daging pikayunan, jagi mautsaha ngalestariang basa pingkalih sastra Bali druwene majalaran antuk blog puniki.

boya sangkaning manah langyana titiang ngaturang conto pidarta puniki majeng ring ida dane sareng sami, nanging sangkaning meled manah titiang ngatonang basa kalih sastra Bali kantun ajeg ngantos riwekasan.

wantah asapunika, titiang boim winatha ngalungsur pangampura antuk kekirangan daging conto-conto pidarta ring blog puniki.

Om Çantih,Çantih,Çantih Om




PIDARTA RING SAJERONING NYANGGRA RAHINA SARASWATI

Om Swastyastu,

Inggih ida dane sareng sami sane kusumayang titiang, titiang rumasa bagia pisan riantukan prasida masadu ajeng sareng ida dane iriki, ring rahina puniki, sane pinaka pujawali Sang Hyang Aji Saraswati. Sadurungnyane ngiring sareng-sareng nyihnayang rasa pangayu bagia majeng ring Ida Hyang Parama Kawi sangkaning sih asung kerta wara nugraha ida, titiang pingkalih ida dane ngamangguhang karahajengan.

Ida dane sareng sami, waluya kadi nasikin segara titiang purun ngadeg iriki jagi nguningayang suksman Rahina Saraswati, sane minabang titiang ida dane sami sampun tatas uning. Nanging sangkaning meled manah titiang, titing malih ngaturang majeng ring ida dane sami.

Yening inargamayang titiang Sang Hyang Widhi pateh ring Betara Surya sane madue sinar, sinar punika sane marupa lambang Sang Hyang Aji Saraswati sane nyinarin jagate makasami, mangdane prasida ngmolihang kalanduhan miwah karahayon. Sapunika taler kawruhane punika marupa sinar ring i manusa mangdene uning ngunadikayang sane patut kalawaning tan patut. Iraga sareng sami patut mangayu bagia majeng ring Ida Sang Hyang Saraswati, santukan Ida sane ngicenin karahayuan, kawicaksanan, kawibawan, miwah sakancan kawruhane sane katiba ring i manusa majalaran antuk sastra.

Ida dane sane kusumayang titiang, manawita ida dane sareng sami sampun uning, Rahina Saraswati punika rauhnyane ngenem sasih apisan, inggih punika rikala Saniscara Umanis Watugunung. Kawentenan pralambang ring sajeroning palawatan Ida Sang Hyng Aji saraswati,sane makeh madaging simbul lan artosnyane soang-soang, titiang jagi mautsaha nlatarang manut napi sane kauningin titiang. Ring lambang Saraswati punika kawentenan Ida marupa anak istri ayu, madue tangan patpat, ida nglinggihin angsa, taler magenah ring luhuring tunjung. Mangkin jagi uningayang titiang siki ping siki :

  1. Sane kapertama, Ida rabin Betara Brahma tur maraga ayu sane pinaka simbol prabawan sane ageng, taler pangwruhan punika ngulangunin manah sang sapasira sane satya malajahin.
  2. Ida matangan patpat sane soang-soang ngamel genitri, lontar, rebab, lan sekar tunjung. Genitri pinaka simbul pangweruhan punika tanpa wates, lontar pinaka simbul kawruhan, rebab pinaka simbul kebudayaan tur masuara ngulangunin nyihnayang pangwruhan punika ngulangunin, tunjung punika pinaka simbul sekar mahasuci pinaka lambang pangweruhan punika suci.
  3. Angsa pinaka praciri buron sane wicaksana, sane nyihnayang yaning sampun wikan sinah i manusa prasida kadi patapan i angsa sane sida ngrereh amah-amahan ring endute kutek.

Sapunika prasida antuk titiang ngaturang indik palawatan Ida Sang Hyang Saraswati, sane pinaka palawatan pangwruhan. Mungguhing ngenenin indik sapulah palih parindikan rahina saraswati punika wenten tigang rentetan inggih punika :

  1. Ri kanjekan rahina Saraswati punika, saking semeng jantos tajeg surya, iraga sareng sami maturan ka sanggah utawi ka mrajan soang-soang miwah mantenin buku utawi lontar druwene. Sakewanten sadurung maturan nunas trirta dumun ring ida pranda utawi ring sesuhunan ragane soang-soang. Sasampun banten punika kaantebang raris kasiratin tirta saraswati ping lima. Wusan punika wawu ragane siratin tirta ping tiga, kainum ping tiga taler karaup ping tiga. Tetujon iraga nunas tirta saraswati punika tan lian wantah mangda ida ngicenin karahajengan miwah kawruhan sane mautama. Tirta punuka taler dados angge nyuciang raga, ngicalang sakancan keletehan sane wenten ring angga sarira.
  2. Rentetan sane kaping kalih wantah masambang semadi. Ri kala masambang semadi patut majagra sinambi ngwacen lontar-lontar suci kaagaman. Ring masambang semadi punuka iraga patut mabrata tan dados mapunyah-punyahan. Tetujon mabrata punika wantah marupa latian natingin gegodan sadripune, ngwacen lontar utawi buku-buku kaagaman pinaka tangkis majagra, sinambi nunas pangwruhan majeng ring Sang Hyang Saraswati.
  3. Rentetan sane kaping tiga inggih punika mabanyu pinaruh risampun awengi majagra, mabrata nglaksanayang sambang semadi. Benjang semengane raris mabanyu pinaruh ka beji utawi ka segara tur matirta. Tetujon iraga mabanyu pinaruh wantah nyuciang raga turin nyupat sekancan letehe.

Sapunika tigang rentetan sapulah-palih acara sane patut iraga laksanayang rikala nemonin Rahina Saraswati.

Inggih ida dane sane kusumayang titiang, manawi asapunika sane prasida aturang titiang majeng ring ida dane sami ngenenin indik Rahina Saraswati puniki. Manawi ring sajeroning napi sane baosang titiang i wawu wenten iwang antuk titiang matur, titiang nunas pangampura. Puputang titiang antuk panyineb atur.

Om Çantih,Çantih,Çantih Om





SAMBRAMA WACANA RING RAHINA SARASWATI

Om Swastyastu

Bapak kepala sekolah sane banget baktinin titiang, bapak ibu guru sinamian sane baktinin titiang, pasawitran titiang sareng sami sane tresna sihin titiang. Sadurung titiang matur amatra. Titiang sane nyelewedi dados manggalaning OSIS nyihnayang rasa pangayu bagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, sangkaning asung kerta wara nugraha ida iraga sareng sami iriki prasida ngalaksanayang pujaning saraswati ring rahinane mangkin.

Ida dane sareng sami, manawita sampun uning nyabran Saniscara Umanis Watugunung pastika sampun iraga nglaksanayang pujaning Sang Hyang Saraswati pinaka bhataraning pangweruhan. Gargita pisan manah titiang santukan nyingakin sajebag kulawarga sekolah sumuyub salunglung sabayantaka, sapunika taler para parawantaka(panitia) prasida ngelarang pacentokan penjor lan gebogan pantaraning kelas sane janten sampun kadasarin manah suci nirmala buat nincapang rasa bhakti iraga sareng sami majeng ring Ida. Dumadak ngancan ngariwekas pacentokan sekadi puniki prasida kawerdiang malih mangdane acara sekadi puniki prasida kalaksanayang nyabran nemu rahina saraswati. Titiang saking manggalaning OSIS ngaturang suksmaning manah majeng ring para parawantaka(panitia) sane sampun prasida ngamong sapulah palih acarane puniki sane prasida labda karaya tur mamargi rahayu.

Ida dane sareng sami sane dahat wangiang titiang, wantah asapunika sane prasida unggahang titiang ring panyembrama titiang puniki. Pinaka wusananing atur, titiang nunas pangampura antuk sapangiwang titiang matur, mugi-mugi ida dane ngaledangin.

Om çantih, çantih, çantih Om.





KAMPANYE INDIK KAWENTENAN BASA BALI

Marupa pidarta persuasi

BASA BALI PINAKA JALARAN NGALESTARIANG BUDAYA BALI

Om Swastyastu,

“Buk, canang yang ini berapa satu?” minab punika bebaosan sane ketah lumrah iraga pireng ring tepengan aab kadi mangkine. Napi mawinan sapunika? Minab iraga sane nruenang kimud ngangge, inggih punika basa bali sane ring aab kadi mangkin sayan sue sayan ngidikang anak sane ngangge mabebaosan utawi berkomunikasi. Tios kadi kahanan ring dumun daweg basa bali kantun pinaka basa utama ring bebaosan utawi komunikasi. Yening mangkin wenten anak matumbasan kadi wau ngangge basa bali ”buk canang sane niki aji kuda asiki?” pastika sampun lian antuk iraga mirengang, wenten manah sane nuldul tatkala mireng anak mabaos kadi punika, santukan basa bali punika dahat luih manut ring tata titi basanyane taler madue pangargan sane mautama ring sajeroning angge mabebaosan.

Ring tanah bali puniki raga embas pinaka pabesen saking Ida Hyang Parama Kawi majalaran iraga manumadi dados jadma bali, jagi ngangganin utawi miara tetamian saking leluhur iraga. Nenten sios marupa warisan budaya pamekas basa kalih sastra kawi bali druene, sane dahat kasumbung luwih ring jagate. Punika awanan sapunapi antuk ngwerdiang kalih nglimbakang basa Bali iraga sareng sami, pamekas para anom-anome mangda ngawit mangkin sayan seneng malajahin utawi nelebin basa bali. Basa bali sane kasub ring jagate, pinaka basa daerah sane madue pangempon dahating akeh ring nusantara puniki.

Ida Dane sareng sami, manawita sampun akeh jalaran sane katempuh olih pamrentah minakadi ngranjingang basa bali ring sajeroning pendidikan formal, taler sang maraga wisesa sane pinaka murdaning jagat bali taler nglaksanayang Utsawa Dharma Gita nyabran awarsa nika boya ja sios pinaka utsaha saking pamrentah antuk nguratiang basa bali druene. Yan sakadi amunika pakardin pamrentah ring utsaha nglestariang budaya bali pamekas basa bali, iraga nenten patut tan pati rungu utawi tan eling tekenin kawigunan lan kabecikan basa lan budaya baline.

Siosan ring punika taler Undiksha singaraja ngwangun jurusan pendidikan basa bali, sane kaaptiang mangda sida dados pangamong lan mangda prasida dados guru basa bali disubane tamat irika. Ida dane sane tamat saking irika pinaka generasi penerus yowana bali sane riwekasan prasida ngamel tur nglanturang pangajahan basa bali ring pratisentana iraga. Siosan ring punika taler jurusan pendidikan basa bali punika nyabran warsa ngelarang pacentokan-pacentokan minakadi, pidato mabasa bali, masatua bali, orti bali miwah sane tiosan sane sampun sapatutnyane iraga aturang pangargan sane pinih becik ring jurusan punika. punapi patut titiang maosang kadi punika?.....

Ida dane sareng sami, punapi mangkin antuk mangda ngawit dewek padidi mautsaha ngangge basa bali ngantos prasida ngiyusin anak tios ngangge basa bali, yen kadi punika, sumanggup minab?....santukan punika ngiring biasayang ngawit ring dewek padidi, ring kulawarga nyantos ring pasawitran tegarang angge basa baline, yen terus pinehang ring kahyun nenten kalaksanayang minab meweh karasayang. Nanging, tegarang mangkin laksanayang, apang nenten ajeg bali wantah label kemaon, beh sami....ajeg bali,ajeg bali,ajeg bali, latah ngraosang ajeg bali. Nanging sujatine entip puun nenten wenten....

Nunas ampura ping banget titiang ngaturang sakadi punika, santukan napi, meled ring manah titiang jagi ngajak ida dane mangda sayan seneng, sayan wikan mabasa bali. Mangda ida dane sauninge, daweg titiang ring jawi dumun duk titiang ngruruh widya ring ISI jogja titiang marasa elek ring manah, napi mawinan? Santukan irika titiang ketakenin indik basa bali olih sawitran titiang irika sane akehan saking jawi asli. ”Im gimana sih sebenernya sor singgih basa itu? Apa alusnya kemaluan laki-laki?” Ane sakadi punika pitaken-pitaken sane katakenang sareng titiang, saking nika titiang makebyah ring manah titiang laut kabilbil tan sida nyawis pitakene punika....minab ida dane sami wenten sane madue pengalaman sakadi punika. Dija lek atine yan kahanane kadi punika. Raga saking bali, tan prasida mabasa bali, minab kaucap bali oplosan yen kenten....

Munguing asapunika ngiring mangkin iraga sareng sami ngurating, nglaksanayang turin ngangge basa bali druene mangda tan nemu malih kahanan kadi punika. Malarapan antuk galah sane becik sakadi mangkin, titiang banget mapinunas majeng ring ida dane sami taler ring para yogia sane ngawiwenangang pendidikan, mangda mikayunin saha ngmargiang sakadi pinunas titiang i wawu, pradene prasida kapanggih sakadi pangaptin iraga sareng sami majalaran nelebin basa bali turin prasida nglestariang budaya bali iragane.

Ida dane sareng sami sane kusumayang titiang wantah asapunika prasida aturang titiang ring tepengane kadi mangkin, cutet atur titiang ngiring sareng sami ngwit mangkin tunggilang kahyune ring sajeroning ngawerdiang pingkalih nglimbakang basa bali druene, kandugi prasida kapanggih napi sane kaaptiang iraga sareng sami. Prade wenten ring sajeroning atur titiang wawu wenten manawi kruna utawi luir ipun sane tan menggah ring kayun ida dane sami, lugrayang titiang nunas geng rna sinampura....

Makawasananing atur titiang ngaturang parama Çantih....

Om Çantih,Çantih,Çantih Om